ចំណាត់ថ្នាក់ សាកលវិទ្យាល័យនៅប្រទេសកម្ពុជា
ដកស្រង់ដោយ៖ ម៉ៅ វាសនា
ប្រភព៖ លោក ប៊ុត ហេង
ប្រវត្ថិក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម
| ល.រ | ថ្ងៃខែឆ្នាំចូលកាន់ដំណែង | នាមឈ្មោះ | មុខដំណែង |
|---|---|---|---|
| ១. | ០៨ មករា ១៩៧៩ | សមមិត្ត ម៉ុក សុគន្ធ | រដ្ឋមន្រ្តី ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និង ជីវិភាព |
| ២. | ១៥ ឧសភា ១៩៧៩ | សមមិត្ត រស់ សម័យ | រដ្ឋមន្រ្តី ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និង ជីវិភាព |
| ៣. | ធ្នូ ១៩៧៩ | សមមិត្ត តាំង សារឹម | រដ្ឋមន្រ្តី ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច ក្នុងនិងក្រៅប្រទេស |
| ៤. | ០៥ មិនា ១៩៨៥ | សមមិត្ត ចាន់ ភិន | រដ្ឋមន្រ្តី ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច ក្នុងនិងក្រៅប្រទេស |
| ៥. | ២៤ ឧសភា ១៩៨៦ | សមមិត្តនារី ហូ ណូន | រដ្ឋមន្រ្តី ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម |
| ៦. | ២០ សីហា ១៩៨៨ | សមមិត្ត តាំង សារឹម | រដ្ឋមន្រ្តី ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម |
| ៧. | ០១ ឧសភា ១៩៨៩ | ឯកឧត្តម តាំង សារឹម | រដ្ឋមន្រ្តី ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម |
| ៨. | ០៩ តុលា ១៩៩០ | ឯកឧត្តម ញឹម វណ្ណដា | រដ្ឋមន្រ្តី ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម |
| ៩. | ០២ កក្កដា ១៩៩៣ | ឯកឧត្តម វ៉ារ ហួត | រដ្ឋមន្រ្តី ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម |
| ១០. | ២១ កញ្ញា ១៩៩៣ | ឯកឧត្តម វ៉ារ ហួត | រដ្ឋមន្រ្តី ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម |
| ១១. | ២៤ តុលា ១៩៩៤ | ឯកឧត្តម ចម ប្រសិទ្ធ | រដ្ឋមន្រ្តី ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម |
| ១២. | ៣០ វិច្ឆិកា ១៩៩៨ | ឯកឧត្តម ចម ប្រសិទ្ធ | រដ្ឋមន្រ្តី ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម |
| ១៣. | ១៥ កក្កដា ២០០៤ | ឯកឧត្តម ចម ប្រសិទ្ធ | ទេសរដ្ឋមន្រ្ដី និងជារដ្ឋមន្រ្តី ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម |
| ១៤. | ២៥ កក្កដា ២០០៨ | ឯកឧត្តម ចម ប្រសិទ្ធ | ទេសរដ្ឋមន្រ្ដី និងជារដ្ឋមន្រ្តី ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម |
| ១៥. | ២៤ កញ្ញា ២០១៣ | ឯកឧត្តម ស៊ុន ចាន់ថុល | ទេសរដ្ឋមន្រ្ដី និងជារដ្ឋមន្រ្តី ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម |
| ១៦. | ០២ មេសា ២០១៦-បច្ចុប្បន្ន | ឯកឧត្តម ប៉ាន សូរស័ក្តិ | រដ្ឋមន្រ្តី ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម |
ផ្លូវល្បឿនលឿន ភ្នំពេញ-ក្រុងព្រះសីហនុ នឹងចាប់ផ្តើមការដ្ឋាននៅចុងឆ្នាំនេះ
ទន្ទឹមគ្នានឹងវិស័យអចលនទ្រព្យនៅក្រុងព្រះសីនុកំពុងមានចំណាប់អារម្មណ៍ច្រើនពីអ្នកវិនិយោគទុនក្នុងស្រុក និងមកពីបរទេស គម្រោងស្ថាបនាផ្លូវល្បឿនលឿនតភ្ជាប់រាជធានីភ្នំពេញ និងក្រុងព្រះសីហនុបាននិងកំពុងវិវត្តឆ្ពោះទៅរកការចាប់ផ្តើមបើកការដ្ឋានសាងសង់នៅអំឡុងចុងឆ្នាំខាងមុខនេះហើយ ប្រសិនបើការចរចាចំណុចសេសសល់តិចតួចពាក់ព័ន្ធទៅនឹងគម្រោងចំណាយនឹងត្រូវបានសម្រេចបញ្ចប់នោះ។ នេះបើតាមការអះអាងរបស់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន។លោក វ៉ា ស៊ឹមសុរិយា មន្ត្រីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន បានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍អចលនទ្រព្យកាលពីព្រឹកថ្ងៃពុធដើមសប្តាហ៍នេះថា៖ «និយាយឲ្យខ្លីទៅគម្រោងសាងសង់ផ្លូវល្បឿនលឿនរវាងរាជធានីភ្នំពេញ-ក្រុងព្រះសីហនុបានឈានមកដល់ចំណុចជិតទីបញ្ចប់ដើម្បីចុះហត្ថលេខាសម្រេចលើការសង់នេះហើយគឺនៅសល់តែចំណុចសេសសល់តិចតួចប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែរាជរដ្ឋាភិបាលគ្រោងនឹងចុះហត្ថលេខាយល់ព្រមដើម្បីបើកដំណើរការដ្ឋានសាងសង់ផ្លូវថ្មីហ្នឹងនៅចុងឆ្នាំ ២០១៧ ខាងមុខនេះតែម្តង»។
លោកបន្តថា៖ «ការសិក្សាពីផលប៉ះពាល់ទូទៅ និងការសិក្សាពីការចំណាយថវិកាគឺបានបញ្ចប់សព្វគ្រប់រួចរាល់អស់ហើយគឺយើងនៅសល់តែការធ្វើកិច្ចសន្យារវាងរាជរដ្ឋាភិបាលជាមួយក្រុមហ៊ុន (អ្នកវិនិយោគ) នោះទេ»។
ទោះជាយ៉ាងណាមន្ត្រីអ្នកនាំពាក្យរូបនេះសុំពុំបញ្ចេញឈ្មោះក្រុមហ៊ុនដែលនឹងត្រូវចុះកិច្ចសន្យាសាងសង់ផ្លូវល្បឿនលឿននេះទេដោយលោកគ្រាន់តែបញ្ជាក់ថា៖ «គឺជាក្រុមហ៊ុនរបស់ចិនមកពីប្រទេសចិន ហើយក្រុមហ៊ុននោះគេទទួលបានកម្ចីថវិកាទាំងស្រុងពីរដ្ឋាភិបាលចិនដោយផ្ទាល់ ដើម្បីយកមកវិនិយោគលើគម្រោងដ៏ធំនេះ។ វាគឺជាគម្រោងវិនិយោគរបស់ឯកជនសុទ្ធសាធ ប៉ុន្តែរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏មានភារៈចូលរួមទទួលខុសត្រូវដែរ»។
លោកបន្តថា ផ្លូវល្បឿនលឿនពីរាជធានីភ្នំពេញ-ក្រុងព្រះសីហនុនេះគឺវាមិនមានការពាក់ព័ន្ធដោយចំពោះទៅនឹងគម្រោងផ្លូវខ្សែក្រវាត់មួយផ្លូវមួយ (OBOR) របស់ចិននោះទេ ប៉ុន្តែ «វាអាចជាផ្នែកគាំទ្រគ្នា» ស្របទៅនឹងគោលនយោបាយនោះដែរ។
ការចំណាយលើការគម្រោងកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដ៏ធំសម្បើមមានប្រវែងជាង ១៩០ គីឡូម៉ែត្រនេះគឺ «ស្ថិតក្នុងគម្រោងថវិកាចំនួន ១៩០០ លានដុល្លារអាមេរិកគឺសម្រាប់ការចំណាយតែលើការសាងសង់តែប៉ុណ្ណោះ» នេះបើតាមប្រសាសន៍របស់លោក ស៊ឹមសុរិយា។ «ចំណែកឯផលប៉ះពាល់ខ្ញុំពុំអាចបញ្ជាក់បានទេ ព្រោះវាក៏មានចំណែកខ្លះដែលរាជរដ្ឋាភិបាលរបស់យើងត្រូវចេញផងដែរ»។
មន្ត្រីអ្នកនាំពាក្យរូបនេះបានពន្យល់ថាការសាងសង់ផ្លូវល្បឿនលឿននេះនឹង «ចេញពីរាជធានីភ្នំពេញនៅត្រង់ម្តុំតំបន់កប់ស្រូវនៃតំបន់ចោមចៅគឺវានឹងសាងសង់នៅប្រ៉បពីខាងជើងនៃផ្លូវជាតិលេខ ៤ នាបច្ចុប្បន្ននេះ។ ប៉ុន្តែនៅតាមទីតាំងភូមិសាស្ត្រខ្លះទៀតផ្លូវល្បឿនលឿននេះអាចស្ថិតនៅពីខាងស្តាំដៃ (ខាងជើង) ផ្លូវជាតិលេខ ៤ ឬក៏ស្ថិតនៅពីខាងឆ្វេងដៃ (ខាងត្បូង) ផ្លូវជាតិលេខ ៤ វិញ គឺវាអាចឆ្លងចុះឆ្លងឡើងទៅតាមស្ថានភាពអំណោយផលជាក់ស្តែងតាមទីតាំងនីមួយៗ»។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «នៅត្រង់ចំណុចផ្លូវឆ្លងកាត់គ្នា (inter- change sector) នឹងមានការសាងសង់ជាស្ពានបំបែកសម្រាប់ការធ្វើចរាចរឆ្លងកាត់ដើម្បីកុំឲ្យមានការរំខានគ្នា»។
លោក ដាវ បុត្ររង្សី អភិបាលរង ស្រុកអង្គស្នួលបានថ្លែងថាលោកក៏បានដឹងអំពីគម្រោងកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធមួយនេះដែរ។ «គម្រោងផ្លូវល្បឿនលឿន នេះនឹងឆ្លងកាត់ស្រុកអង្គស្នួលក្នុងខេត្តកណ្តាលនៅពីខាងជើងផ្លូវ ជើងផ្លូវជាតិលេខ ៤ ប្រហែល ១ គីឡូម៉ែត្ររួចតទៅឆ្លងកាត់ស្រុកសំរោងទង និងហួសទៅស្រុកភ្នំស្រួច របស់ខេត្តកំពង់ស្ពឺមុននឹងបន្តឆ្លងកាត់ខេត្ត និងក្រុងព្រះសីហនុ»។
លោក លីម ស៊ីដានីន អនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូនដែលទទួលបន្ទុកគ្រប់គ្រងគម្រោងអភិវឌ្ឍផ្លូវល្បឿនលឿននេះបានមានប្រសាសន៍យ៉ាងខ្លីថា៖ «បច្ចុប្បន្នគម្រោងនេះត្រូវបានបញ្ជូនទៅដល់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុរួចហើយ» ដើម្បីធ្វើការសម្រេចជាចុងក្រោយ។ ដូច្នេះលោកពុំធ្វើអត្ថាធិប្បាយលម្អិតទេ។
លោក ស៊ុន ចាន់ថុល រដ្ឋមន្ត្រី ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូនធ្លាប់បានប្រាប់ទៅក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានក្នុងស្រុកថាផ្លូវល្បឿនលឿនពីរាជធានីភ្នំពេញ-ក្រុងព្រះសីហនុ នេះនឹងស្ថាបនាដោយក្រុមហ៊ុន China Road and Bridge Corporation (CRBC) ដោយផ្លូវនោះយ៉ាងតិចនឹងមាន ៤ គន្លងផ្លូវរថយន្តគឺសម្រាប់ទៅ-មក ២ គន្លងម្ខាង និងខណ្ឌដោយសួនច្បារកណ្តាល។ ផ្លូវនេះពុំអនុញ្ញាតឲ្យមានម៉ូតូធុនតូចបើកបរ ឬសត្វឆ្លងកាត់ផ្លូវនោះបានទេដោយសារយើងតម្រូវឲ្យក្រុមហ៊ុននឹងសង់របងព័ទ្ធការពារពីខាងក្រៅ។
បន្ទាប់ពីពេលស្ថាបនារួចរាល់ផ្លូវនេះនឹងត្រូវដាក់ឲ្យដំណើរការតាមរបៀប BOT គឺសាងសង់ ដំណើរការ និងគ្រប់គ្រងដោយក្រុមហ៊ុនឯកជនមុននឹងផ្ទេរជូនរាជរដ្ឋាភិបាល។ «រាល់រថយន្តធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ផ្លូវនេះនឹងត្រូវបង់ប្រាក់ដូចនៅតាមបណ្តាប្រទេសផ្សេងៗដែរ»។ នេះបើតាមប្រសាសន៍របស់លោក ស៊ឹម សុរិយា៕
ប្រភពពី ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍
លក្ខណៈពិសេស៥យ៉ាងរបស់សហគ្រិនជោគជ័យ
ទី១ ៖ ជាមនុស្សមានវិន័យ
វិន័យផ្ទាល់ខ្លួនគឺជាលក្ខណៈមួយដ៏សែនសំខាន់ដើម្បីភាពជោគជ័យនៅក្នុងជីវិត
ក៏ដូចជានៅក្នុងអាជីវកម្ម។
បើសិនជាអ្នកអាចដាក់វិន័យខ្លួនឯងឲ្យធ្វើកិច្ចការដែលខ្លួនគួរធ្វើ
ទោះបីជាអ្នកចង់ធ្វើឬមិនចង់ក៏ដោយ អ្នក ប្រាកដជាជោគជ័យ។
ចំនុចខុសគ្នារវាងសហគ្រិនជោគជ័យ និង ជនបរាជ័យ គឺឋិតនៅត្រង់ថា សហគ្រិន
ជោគជ័យមានទម្លាប់ធ្វើកិច្ចការដែលមនុស្សបរាជ័យមិនហ៊ានធ្វើ។
តាមពិតទៅពួកគេក៏មិនចង់ធ្វើដែរ ប៉ុន្តែ ពួកគេត្រូវជំនះចិត្តថាត្រូវតែធ្វើ
ព្រោះគេដឹងថាវាគឺជាចំណាយដែលត្រូវតែលះបង់ដើម្បីជោគជ័យសម្រាប់ ថ្ងៃអនាគត។
ទី២ ៖ ជាមនុស្សស្មោះត្រង់
លក្ខណៈពិសេសមួយទៀតដែលសហគ្រិនជោគជ័យមានគឺ
សុចរិតភាព។ ប្រហែលជាចំនុចដ៏មានតម្លៃ និង
គួរឲ្យគោរពបំផុតដែលអ្នកគួរតែអភិវឌ្ឍគឺសមត្ថភាពបង្ហាញឲ្យគេឯងមើលឃើញថាអ្នកគឺជាបុគ្គលស្មោះត្រង់ពិត
ប្រាកដម្នាក់។ ចូរមានភាពស្មោះត្រង់នៅគ្រប់កិច្ចការដែលអ្នកធ្វើ
មិនថាការរកស៊ីឬការងារផ្សេងៗទៀត ហើយ
មិនត្រូវដោះដូរសេចក្តីស្មោះត្រង់ដើម្បីអ្វីមួយឡើយ។ ចូរចងចាំថា ពាក្យសម្តីគឺជាចំណង ហើយសេចក្តីទៀង ត្រង់មានសារៈសំខាន់ជាងអ្វីៗទាំងអស់នៅក្នុងគ្រប់សកម្មភាពអាជីវកម្ម។
អាជីវកម្មជោគជ័យគឺកើតចេញពី សេចក្តីទុកចិត្តលើគ្នាទៅវិញទៅមក
ដូច្នេះភាពជោគជ័យរបស់អ្នកដើម្បីក្លាយជាសហគ្រិនម្នាក់គឺត្រូវបាន
កំណត់ជាពិសេសដោយចំនួនមនុស្សដែលជឿទុកចិត្តអ្នក ចង់សហការជាមួយអ្នក
ចង់ឲ្យលុយទៅអ្នក ចង់ទិញទំនិញនិងសេវាកម្មរបស់អ្នក
និងមានចិត្តចង់ជួយអ្នកក្នុងពេលមានបញ្ហា។ អត្តចរិតគឺជាទ្រព្យ
ដ៏សែនសំខាន់ដែលត្រូវតែអភិវឌ្ឍឲ្យបានពេញមួយជីវិត
ហើយអត្តចរិតទៀតសោតត្រូវបានវាស់វែងដោយ កម្រិតនៃភាពស្មោះត្រង់ដែលអ្នកមាន។
ទី៣ ៖ សេចក្តីព្យាយាម
លក្ខណៈទី៣ដែលសហគ្រិនជោគជ័យទាំងឡាយមានគឺ
សេចក្តីព្យាយាម។ សេចក្តីព្យាយាមគឺជាគុណភាព ពិសេសមួយរបស់អត្តចរិត។
សេចក្តីព្យាយាមគឺជាចរិតរបស់មនុស្សម្នាក់ដែលចិត្តរឹងមាំដូចជាដែក។ វាគឺជា
គុណសម្បត្តិដែលមិនអាចខ្វះបានដើម្បីធ្វើឲ្យជីវិតជោគជ័យ។
នេះគឺអាថ៌កំបាំងដ៏អស្ចារ្យមួយដើម្បីមានសេចក្តី
ព្យាយាមនិងភាពជោគជ័យនៅក្នុងជីវិត
គឺត្រូវត្រៀមខ្លួនទុកជាមុនថាត្រូវតែតស៊ូទោះបីជាជួបនឹងការបរាជ័យ
ឬសេចក្តីខកចិត្តច្រើនប៉ុណ្ណាក៏ដោយ។
ត្រូវតាំងចិត្តទុកជាមុនថាអ្នកមិនត្រូវចុះចាញ់ជាដាច់ខាត ទោះបីជា
មានអ្វីកើតឡើងក៏ដោយចុះ។
សេចក្តីក្លាហានហ៊ានតទល់នឹងឧបសគ្គនិងការខកចិត្តគឺជាគុណសម្បត្តិពិសេស
មួយដើម្បីធានាដល់ភាពជោគជ័យ។
អ្នកនឹងមានទ្រព្យដ៏ពិសេសមួយលើសគេឯងបើសិនជាអ្នកអាចស៊ូទ្រាំឲ្យ
បានយូរជាងអ្នកដទៃ។ តាមពិតទៅ
សេចក្តីតស៊ូគឺជាឧបករណ៍វាស់ជំនឿជាក់និងសមត្ថភាពដើម្បីជោគជ័យ របស់អ្នក។
ទី៤ ៖ ត្រូវមានចក្ខុវិស័យច្បាស់លាស់
ដោយសារតែទីផ្សារមានការប្រែប្រួលមិនទៀងទាត់
ម្ចាស់អាជីវកម្មក៏ត្រូវវក់វីនៅក្នុងប្រតិបត្តិការប្រចាំថ្ងៃដោយ
មិនដឹងខ្លួន។ពួកគេស្មុគស្មាញដោយបញ្ហារយៈពេលខ្លី
ដូច្នេះហើយទើបពួកគេផ្តោតលើតែកិច្ចការលក់និងការ
បង្កើតប្រាក់ចំណេញដែលមានរយៈពេលខ្លី។
ពួកគេចង់គិតនិងធ្វើផែនការសម្រាប់ពេលអនាគតដែរ
ប៉ុន្តែបែរជាគ្មានពេលដើម្បីធ្វើវាហើយនេះនឹងធ្វើឲ្យម្ចាស់អាជីវកម្មបរាជ័យ។
អ្នកត្រូវតែកំណត់គោលដៅឲ្យ
បានច្បាស់សម្រាប់ខ្លួនឯងនិងសម្រាប់ផ្នែកទាំងអស់នៃអាជីវកម្ម។
មែនហើយទំនួលខុសត្រូវមួយរបស់អ្នក
ចំពោះបុគ្គលិកគឺការកំណត់គោលដៅឲ្យពួកគេឲ្យបានច្បាស់
ថាពួកគេត្រូវធ្វើអ្វីពិតប្រាកដ។
ទី៥ ៖ សម្រេចចិត្តលឿន និង សកម្មភាពនិយម
សហគ្រិនជោគជ័យតែងគិតនិងសម្រេចចិត្តបានលឿន
និងដាក់វិន័យខ្លួនឯងឲ្យអនុវត្តតាមការសម្រេចចិត្ត
នោះ។ពួកគេធ្វើការលឿននិងទទួលមតិរិះគន់ក៏បានលឿន។ ដូច្នេះបើពួកគេដឹងកំហុស
គេអាចកែតម្រូវបាន ទាន់ពេលវេលា។ តើអ្នកដឹងទេថា គន្លឹះដើម្បីជោគជ័យគឺការសាកល្បង។
មនុស្សជោគជ័យមិនត្រឹមតែជា មនុស្សគិតនិងសម្រេចចិត្តលឿនតែប៉ុណ្ណោះទេ
ពួកគេក៏ចូលចិត្តសាកល្បងធ្វើរឿងជាច្រើន។ បើអ្នកសាកល្បង ឲ្យបានច្រើន
អ្នកងាយនឹងរកឃើញអាថ៌កំបាំងដើម្បីជោគជ័យ !
មុននឹងបញ្ចប់ ខ្ញុំសូមចែករំលែកគំនិតដ៏ល្អមួយដូចខាងក្រោម ៖
តើត្រូវចាត់វិធានការផ្លូវច្បាប់បែបណា បើគេខ្ចីប្រាក់មិនសង?
ការទំនាក់ទំនងក្នុងសង្គម មនុស្សតែងតែពឹងពាក់អាស្រ័យផលគ្នាទៅវិញទៅមក ដោយគេពិបាកជៀសផុត។ ការខ្ចីប្រាក់ក៍ស្ថិតក្នុងទំនាក់ទំនងដែរ។ ជាកិច្ចបន្ត នាទីរត់ឲ្យទាន់ច្បាប់នៃសារព័ត៌មាន តោះអាន នឹងលើកបង្ហាញចំណុចសំខាន់ៗ នៃការខ្ចីប្រាក់ដែលលោកអ្នកគួរយល់ដឹង។
«ការខ្ចីប្រាក់» ភាសាច្បាប់ហៅថា «ការខ្ចីបរិភោគ» គឺសំដៅលើកិច្ចសន្យាដែលភាគីម្ខាងហៅថា «អ្នកឲ្យខ្ចី» មានទ្រព្យផ្ទាល់ខ្លួន បានប្រគល់ទ្រព្យនោះទៅឲ្យភាគីម្ខាងទៀតហៅថា «អ្នកខ្ចី» ដោយមានការព្រមព្រៀងគ្នា(មាត្រា ៣១១នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ អ្នកខ្ចីត្រូវសងទៅវិញ នៅពេលផុតអំឡុងពេលនៃកំណត់រវាងគូភាគី នូវវត្ថុដែលមានគុណភាព និងចំនួនស្មើគ្នានឹងវត្ថុដែលបានទទួលពីអ្នកឲ្យខ្ចី(មាត្រា ៥៧៨)។ សកម្មភាពនេះគេចាត់ទុកថាវាជាកិច្ចសន្យាទ្វេភាគី។
ឧ. ពូ ធី បានខ្ចីអង្ករពីមីង សាង ២ គីឡូ ដោយភាគីទាំងពីរបានកំណត់ថា១ ខែក្រោយ ពូ ធី ត្រូវយកអង្ករមកសង មីង សាង វិញ។ ដូច្នេះ អ្នកខ្ចី មានករណីកិច្ចសងទៅ អ្នកឲ្យខ្ចី នូវប្រភេទអង្ករដែលមានគុណភាព និងបរិមាណដូចគ្នា ក្រោយអំឡុងកំណត់សងបានកន្លងផុតទៅ។
ក្នុងន័យច្បាប់បានកំណត់នូវនិយមន័យទូលាយដោយមិនសំដៅទៅលើការខ្ចីប្រាក់តែមួយមុខ គឺរួមទាំងកិច្ចសន្យាខ្ចីវត្ថុ ដែលទាំងនេះបូកផ្សំគ្នាហៅថាការ «ខ្ចីបរិភោគ» ត្រូវចំណុចនេះដើម្បីកុំឲ្យមានការយល់ច្រឡំ ក្នុងសេចក្ដីពន្យល់ខ្ញុំសូមបែងចែកជាពីរប្រភេទ ៖ ១ កិច្ចសន្យាខ្ចីបរិភោគដោយមិនយកការប្រាក់។ ២ កិច្ចសន្យាខ្ចីបរិភោគដោយភ្ចាប់ជាមួយអត្រាការប្រាក់យកតម្លៃថ្នូរ.(ជាទូទៅកិច្ចសន្យាខ្ចី ដែលភ្ចាប់អត្រាការប្រាក់ មានចំនួន ៥% ក្នុងមួយឆ្នាំ តាមមាត្រា ៣១៨ លើកលែងតែមានការកំណត់អ្វីផ្សេងរបស់គូភាគី )។
ក្រោយមកនៅថ្ងៃទី ២១ ធ្នូ ២០១១ ក្រសួងយុត្តិធម៌បានចេញប្រកាសអត្រាការប្រាក់មិនលើស ១៨% ក្នុង ១ឆ្នាំវិញ ដោយគិតតាមស្ថានភាពជាក់ស្ដែងរបស់សង្គមវិវត្តន៍ទៅមុខ តែគូភាគីអាចកំណត់ទាបជាងនេះបានអាស្រ័យទៅលើការព្រមព្រៀង។ ចំពោះអ្នកដែលរកស៊ីចងការប្រាក់មួយចំនួនធ្លាប់ទាមទារច្រើនលើស ក្នុងករណីមានវិវាទឡើងប្ដឹងដល់តុលាការ ចៅក្រមនឹងចេញសេចក្ដីសម្រេចយោងទៅលើអត្រាការប្រាក់ដែលច្បាប់បានកំណត់ជាមុន។
តើគេចាំបាច់ត្រូវធ្វើលិខិតស្នាមទេ?
ក្នុងជីវិភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃគេតែងតែសង្កេតឃើញការខ្ចីប្រាក់ ភាគច្រើនធ្វើឡើងដោយផ្ទាល់មាត់ ព្រោះយល់ថាជាមនុស្សស្គាល់គ្នា។ ចំពោះច្បាប់មិនតម្រូវឲ្យគូភាគី ចាំបាច់ត្រូវធ្វើឡើងជាលាយលក្ខណ៍អក្សរនោះទេ មានន័យថាកិច្ចសន្យាអាចធ្វើឡើងដោយផ្ទាល់មាត់ឬ មានលិខិតស្នាមក៍បាន។
ប៉ុន្តែក្នុងករណីមានវិវាទ ដោយភាគីណាមួយបំពាន ឬរំលោភ មិនអនុវត្តន៍កាតព្វកិច្ចនោះ គេពិតជាពិបាករកសំអាងហេតុភស្តុតាងដើម្បីបញ្ជាក់ក្នុងការទាមទារនៅក្នុងសវនាការ ដូច្នេះដើម្បីធានាឲ្យមានទំនុកចិត្ត គូភាគីគួរតែធ្វើជាកិច្ចសន្យាមានទម្រង់ជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ។
ចុះបើមានទាំងលិខិតស្នាមហើយ តែភាគីអ្នកខ្ចី នៅតែមិនព្រមប្រគល់ ឬសងវត្ថុត្រឡប់មកវិញ តើគួរធ្វើដូចមម្ដេង?
ជាសាស្ត្រាចារ្យនៅសាកលវិទ្យាល័យច្បាប់មួយដ៍ល្បី លោកមេធាវី អ៊ន ហ៊ីង មានប្រសាសន៍ថាក្នុងករណីបើសិនជាដល់ថ្ងៃកំណត់ត្រូវប្រគល់ប្រាក់ត្រលប់ហើយ តែអ្នកខ្ចី ឬកូនបំណុល បដិសេធមិនព្រមសង ដោយសម្អាងមូលហេតុថាគ្មានសមត្ថភាព ហើយម្ចាស់បំណុលគេមិនអនុគ្រោះ តុលាការចាំបាច់ត្រូវដាក់បន្ទុកនឹងចេញសេចក្ដីសម្រេចឲ្យភាគី «អ្នកខ្ចី» សងត្រលប់មកវិញ មិនអាចបង្កសំណុំរឿងបានទេ។
លោកមេធាវី អ៊ន ហ៊ីង បញ្ជាក់ថា៖ «នៅក្នុងរដ្ឋប្បវេណី (វិវាទឯកជន) អត់ខ្វល់ទេ ទោះបីអ្នកឯងអត់១រៀល ក៍ដោយ ជំពាក់គេ ក៍ចៅក្រមដឹងតែកាត់ឲ្យសង ចង់គ្មានអីសង ឬមិនសងជារឿងមួយទៀត ទោះបីអត់អីក៍ដោយ ក៍គេនៅតែគាត់ឲ្យសង នៅក្នុងរដ្ឋប្បវេណី បើមានអីរឹបអូសយកបាន តែបើអត់ចប់ គ្មានទណ្ឌកម្មផ្នែកព្រហ្មទណ្ឌទេ»។
តើមានដំណាក់កាលណាខ្លះនៃការតវ៉ាក្ដី?
មុនដំបូងគឺចៅក្រមហៅគូភាគីទាំងអស់មកត្រៀម ដើម្បីរកចំណុចវិវាទ បង្ហាញភស្តុតាង មុនឡើងសវនាការទាញហេតុផលផ្ទាល់មាត់ ក្នុងពេលនោះហើយដែលចៅក្រមបានឆ្លៀតយកពេល ដើម្បីសម្រុះសម្រួល។ បើសិនជាគូភាគីឯកភាពគ្នាត្រឹមដំណាក់កាលសម្រុះសម្រួលនេះហើយ ចៅក្រមនឹងចេញសេចក្ដីសម្រេចតែម្ដង។ រយៈពេលនៃការជួបគ្នាអាចត្រូវពន្យាបើសិនជាភាគីណាស្នើសុំ ដោយសារខ្វះភស្តុតាង សាក្សីជាដើម។ តែបើសិននៅតែមិនឯកភាពគ្នារួមទេ ចៅក្រមនឹងដាក់សំណុំរឿងដើម្បីជំនុំជម្រះតែម្ដង។
ត្រូវរង់ចាំរយៈពេលប៉ុន្មានទើបបញ្ជាប់សំណុំរឿង?
លោកមេធាវីបន្តថា ក្នុងនីតិវិធីនៃការដោះស្រាយ គឺគ្មានកំណត់រយៈពេលទេ។ ទោះបីជាមិនកំណត់ក្ដី ជាធម្មតាក្នុងសំណុំរឿងមួយតុលាការមិនអាចតំកល់ លើសពី ១ឆ្នាំ បានទេ ដូច្នេះមេធាវីដែលតំណាងឲ្យភាគីដើមបណ្ដឹងអាចប្ដឹងចៅក្រមនោះបាន។ ដូច្នេះចៅក្រមត្រូវធ្វើរបាយការណ៍អំពីមូលហេតុនៃការតម្កល់រឿងក្ដី បញ្ជូនទៅឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមដើម្បីបញ្ជាក់មូលហេតុដែលខ្លួនទុករឿងក្ដីនោះហួសរយៈពេល។
តើការខ្ចីប្រាក់អាចក្លាយជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌរហូតជាប់គុកទេ ?
លោកមេធាវីបន្ថែមថា ទោះបីជាការខ្ចីប្រាក់មិនស្ថិតក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌយ៉ាងណាក្ដី តែមានករណីខ្លះអាចឈានដល់ការឃាត់ខ្លួននឹងចាប់ចងក៍មានដែរ ដោយសារតែក្នុងចំណោមភាគីទាំងពីរ មួយណាបានប្រើឧបាយកលទុច្ចរិត។
ឧ. ចិន្តា បានមកខ្ចីប្រាក់ពី វិបុល ៥០លានរៀល ក្នុងហេតុផលមានធុរៈបន្ទាន់ មិនអាចរង់ចាំបើកប្រាក់ពីធនាគារបាន ព្រោះជាថ្ងៃអាទិត្យ ខណៈនោះចិន្តា ថែមទាំងបានបង្ហាញនូវកាត ATM ដល់វិបុល ទៀត។ ប៉ុន្តែក្នុងធាតុពិត គឺចិន្តាមិនមានលុយ ឬធុរៈណាមួយនោះទេ។ ប្រការនេះ គេអាចចោទប្រកាន់ពីបទឆបោកតាម មាត្រា ៣៧៧ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌបាន ដែលត្រូវជាប់ទោសពី ៦ ខែដល់ ៣ឆ្នាំ ពិន័យជាប្រាក់ចូលរដ្ឋពី ១លាន ទៅ ៦លានរៀល ចំនួននេះគឺមិនទាន់គិតសំណងជំងឺចិត្តជនរងគ្រោះនៅឡើយទេ។
តែបើសិនជាគ្រាន់តែខ្ចីហើយមិនសងគឺគ្មានបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌណាមួយដែលអាចបណ្ដាលឲ្យជាប់គុកនោះទេ។ ក្នុងសំណុំរឿងរដ្ឋប្បវេណី តុលាការអាចចេញសេចក្ដីសម្រេច ដើម្បីរឹបអូសយកទ្រព្យប៉ុណ្ណោះ ហើយបើរឹបអូសអស់ហើយនៅតែមិនអាចសងគ្រប់ទៀត តុលាការនឹងសម្រេចដាក់សម្ពាធឲ្យបុគ្គលនោះព្យាយាមរកលុយមកសងម្ចាស់បំណុលវិញដែលអាស្រ័យទៅលើសមត្ថភាពផ្ទាល់នៃកូនបំណុល។
ជាអនុសាសន៍ចុងក្រោយលោកមេធាវី ចង់ឲ្យគូភាគីមានអត់ឆ្មត់ខ្ពស់មុនឈានទៅដល់តុលាការ ដើម្បីជៀសវាងការចំណាយច្រើនទាំងពេលវេលា និងថវិកា។ សម្រាប់កូនបំណុល ឬអ្នកខ្ចី ត្រូវបន្ទន់ឥរិយាបថ ក្នុងការសងត្រលប់ទៅម្ចាស់បំណុលវិញក្នុងចំនួនទឹកប្រាក់ណាមួយសមរម្យ នៃសមត្ថភាពខ្លួន ហាមដាច់ខាតកុំប្រើអាកប្បកិរិយាជំរុញឲ្យម្ចាស់បំណុលប្ដឹង៕
